De overgang en je figuur (1) – overgangsbuik

Toen ik in het verleden de hulp inriep van een overgangsconsulente, is mij daarvan het volgende bijgebleven. Zij vertelde: “Na de overgang wordt het moeilijker om gewicht te verliezen. Als je blijft eten zoals je gewend bent, komen er kilo’s bij die er moeilijk weer afgaan”. Ik zie om mij heen dat niet iedere vrouw hiervan op de hoogte is. Daarom wat meer over het fenomeen overgang en de veranderingen in je figuur.

De overgang is een natuurlijke overgangsperiode waarin de eierstokken stoppen met het produceren van oestrogenen en progesteron, twee belangrijke vrouwelijke hormonen. Deze hormonale veranderingen hebben allerlei lichamelijke en mentale effecten. Ik heb even uitgezocht wat er precies gebeurt en waarom veel vrouwen merken dat hun lichaam — en met name hun figuur — verandert.

Wat gebeurt er tijdens de overgang?

• Hormonale daling – De productie van oestrogeen daalt sterk. Dit heeft invloed op vrijwel alle systemen in het vrouwenlichaam.
• Menstruatie stopt – Na 12 maanden zonder menstruatie ben je officieel in de menopauze. De overgang is de periode ervoor ( met dank aan Mieke voor de aanvulling)
• Overgangsklachten – Denk aan opvliegers, slecht slapen, stemmingswisselingen, vaginale droogheid en nachtelijk zweten.

Overgangsbuik

1. De stofwisseling gaat trager – Door de daling van oestrogeen vertraagt je stofwisseling. Je verbrandt minder calorieën, zelfs in rust.
2. Verandering in vetopslag – Voor de overgang verdeelt het vet zich over je hele lichaam. Al is dit bij ieder bodytype verschillend. Na de menopauze verschuift de vetopslag met name naar de buik.  Dat komt door:
   • Minder oestrogeen en in verhouding meer het ‘mannelijke’ testosteron. Dit overtollige vet heeft de neiging om zich, net als bij mannen, te nestelen rond de buikorganen.
   • Meer invloed van het stresshormoon cortisol
   • Veranderingen in insulinegevoeligheid
3. De spiermassa neemt af – Vanaf je dertigste neemt je spiermassa langzaam af, maar dit versnelt tijdens en na de overgang. Spieren verbranden meer energie dan vet, dus minder spieren = tragere verbranding.
4. Slaapproblemen en stress – Slecht slapen (door nachtelijk zweten of piekeren) kan leiden tot meer eetlust, vooral naar koolhydraten en vet. Ook stress verhoogt de aanmaak van cortisol, wat buikvet stimuleert.

Wat verandert er in je figuur?

• Minder spiermassa →Lossere huid. Je lichaam kan wat ‘slapper’  gaan aanvoelen of eruitzien.
• Meer buikvet – Je taille kan verdwijnen en de buik wordt ronder of opgezet.
• Botverlies – Je kunt letterlijk iets kleiner worden (botdichtheid neemt af).
• Huidveroudering – Minder oestrogeen = minder collageen = minder elasticiteit → rimpels, droge huid.

Een buikje is niet alleen nadelig. Als je eierstokken geen oestrogenen meer produceren, neemt lichaamsvet een klein deel van die taak over. En deze namaak oestrogenen beschermen je onder andere tegen botontkalking. Want oestrogenen bevorderen de botdichtheid.

Wat kun je eraan doen?

• Voeding aanpassen – Eet eiwitrijker (voor spierbehoud), minder suikers en meer vezels. Vermijd alcohol en sterk bewerkt voedsel.
• Krachttraining & beweging – Bouw spiermassa op (ook als je 50+ bent), dat versnelt je stofwisseling en verstevigt je figuur.
• Slaap verbeteren – Regelmaat, rust en ontspanning helpen enorm.
• Stressmanagement – Mindfulness, yoga, wandelen, ademhalingsoefeningen kunnen helpen om het cortisolgehalte te verlagen.
• Overweeg hormoontherapie – Voor sommige vrouwen kan dit verlichting geven, maar het is niet voor iedereen geschikt.

TIP: Blijf na je 50ste eten zoals je deed, maar halveer de porties, ook wat gebak en alcohol betreft. Kijk om je heen, het is inmiddels heel normaal geworden om twee vorkjes bij een punt appeltaart te vragen als je met je partner op een terras zit. Als je die halve porties eenmaal gewend bent zul je ontdekken dat je niet meer aankomt en het gemakkelijker wordt om vol te houden.

Volgende week: Kleding bij een veranderend figuur (2)